Dla rodziców

Wstęp

Na początku tego dokumentu prezentujemy w skrócie kilka wybranych zagadnień dotyczących wychowania dziecka niewidomego w rodzinie i przygotowania go do podjęcia nauki w szkole. Gorąco zalecamy rodzicom, aby swoje działania względem dziecka konsultowali ze specjalistami z ośrodków leczniczo-rehabilitacyjnych dla dzieci niewidomych i słabowidzących. Rodziców zainteresowanych powyższą tematyką zachęcamy do korzystania z literatury tyflopedagogicznej. Wiele cennych informacji możecie Państwo znaleźć także na stronach internetowych. Odnośniki do niektórych z nich zostały umieszczone w dziale „Linki”.

W głównej części dokumentu przedstawiamy szereg ćwiczeń, w których wykorzystywane są nasze pomoce dydaktyczne, a zwłaszcza urządzenie EDUBRAILLE i zestawy arkuszy. Praca z dzieckiem, zgodnie z koncepcją tych ćwiczeń, została podzielona na dwa główne etapy. W pierwszym dziecko jest stopniowo przygotowywane do nauki czytania i pisania brajlem, zaś w drugim uczy się liter alfabetu, wybranych znaków specjalnych, odczytywania wyrazów dotykiem i pisania ich na klawiaturze brajlowskiej. Czas wykonywania poszczególnych ćwiczeń powinien być dostosowany do możliwości psychofizycznych dziecka.

Drodzy Rodzice! W każdym ćwiczeniu potrzebna jest Wasza pomoc. Rodzaj i zakres tej pomocy został szczegółowo omówiony w opisach poszczególnych ćwiczeń. Pamiętajcie, aby przed rozpoczęciem pracy z dzieckiem zapoznać się z przebiegiem ćwiczenia. Podczas realizacji ćwiczeń wprowadzajcie atmosferę zabawy, wspólnotę odczuć i dzielenia się radością, pobudzajcie ciekawość dziecka, rozwijajcie jego samodzielność w obsłudze urządzenia EDUBRAILLE i arkuszy. Stwarzajcie okazje, aby dziecko mogło pochwalić się swoimi dokonaniami przed innymi członkami rodziny lub bliskimi osobami. Dziecko oczekuje na wyraźne słowa pochwały, pragnie odczuć radość mamy i taty ze swoich osiągnięć.

Postawa rodzicielska wobec dziecka niewidomego

Największy wpływ na rozwój dziecka niewidomego w początkowych latach jego życia mają rodzice. Przebieg tego okresu bezpośrednio wpływa na późniejsze sposoby funkcjonowania dziecka w środowisku domowym i szkolnym. Z tego względu przyjęcie prawidłowej postawy rodzicielskiej staje się kwestią o doniosłym znaczeniu. Teoria i praktyka wychowania podpowiada, że powinna to być postawa, w której rodzice całkowicie akceptują dziecko i jego niepełnosprawność, współdziałają z dzieckiem, dają dziecku rozumną swobodę i uznają prawa dziecka. Zofia Sękowska (1974) stwierdziła, że właśnie taka postawa: „(…) jest najbardziej pożądaną formą postawy rodzicielskiej, umożliwiającą dziecku niewidomemu normalny rozwój. Nie tylko pożądaną, ale bezwarunkowo konieczną.” Ta sama autorka (1998) dodała: „Ważnym czynnikiem rozwoju są też warunki panujące w środowisku rodzinnym i społecznym dziecka. Niewidoma od urodzenia Urszula Burhardt, a także wybitny tyflopsycholog Berthold Löwenfeld twierdzą, że postawa rodziców wobec dziecka niewidomego decyduje o postawie niewidomego wobec siebie, swego ograniczenia i wobec innych ludzi. Dziecko akceptowane w rodzinie akceptuje siebie, afirmuje swoje życie i świat, w którym żyje, potrafi integrować się ze społeczeństwem”.

Okres niemowlęcy i późniejszy

W okresie niemowlęcym i późniejszym rodzice muszą objąć dziecko specjalnymi oddziaływaniami opiekuńczymi. Ich zakres i formę powinien wyznaczyć specjalista prowadzący wczesną interwencję w domu rodzinnym dziecka. Niewidome dziecko wymaga szczególnej pomocy w budowaniu pojęć i wyobrażeń o otaczającym je świecie, w zaspakajaniu potrzeb poznawczych i nabywaniu różnorodnych doświadczeń. Poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia trzeba podnosić ogólną sprawność fizyczną dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem sprawności rąk. Brak wzroku znacząco utrudnia mu poznawanie otoczenia, lecz duża zdolność adaptacyjna układu nerwowego, naturalna ciekawość dziecka i dobrze prowadzona rehabilitacja pozwalają skutecznie kompensować skutki niepełnosprawności.

Okres przedszkolny

W okresie przedszkolnym dziecko należy dobrze przygotować do podjęcia nauki w szkole. W tym celu powinno wykonywać szereg ćwiczeń, spośród których szczególne znaczenie mają ćwiczenia mowy, słuchu fonematycznego, ogólnej sprawności manualnej oraz specjalne ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania i pisania systemem Braille’a. Jeśli tylko możliwości psychofizyczne dziecka pozwalają, powinno się ono także zapoznać z podstawowymi literami alfabetu brajla.

Ćwiczenia mowy koncentrują się na zwiększaniu zasobu słownictwa u dziecka. Odbywa się to poprzez jego swobodne komentowanie zauważonych przedmiotów i zjawisk, aktywną działalność dziecka na różnych obszarach życia rodzinnego, a także naśladowanie poprawnej mowy rodziców i domowników. Częstokroć wskazane jest prowadzenie ćwiczeń oddechowych, warg i języka. W szczególnych przypadkach stosuje się ćwiczenia właściwej artykulacji głosek w izolacji, w sylabach i wyrazach.

Słuch fonematyczny to umiejętność rozróżniania fonemów (dźwięków mowy ludzkiej). Właściwie ukształtowany słuch fonematyczny umożliwia dziecku wyodrębnienie z potoku mowy poszczególnych wyrazów, sylab w wyrazach, głosek w sylabach, a także określenie kolejności głosek w wyrazie. Te ćwiczenia uczą dziecko dostrzegać, rozróżniać oraz wymawiać dźwięki w izolacji oraz w różnych połączeniach. Umiejętności różnicowania dźwięków ćwiczy się poprzez rozwijanie wrażliwości słuchowej (rozróżnianie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty, np.: instrumenty muzyczne, naczynia, grzechotki itp.), rozróżnianie dźwięków ciągłych i przerywanych, niskich i wysokich podawanych w różnym tempie, powtarzanie prostych struktur dźwiękowych przy pomocy wystukiwania, rozpoznawanie głosek na początku i na końcu wyrazów, wymyślanie słów z określoną głoską, wyodrębnianie i poznawanie głosek w izolacji, wyszukiwanie głosek w wyrazach, ustalanie ich położenia (na początku, w środku i na końcu wyrazu), liczenie głosek w wyrazach. W ćwiczeniach należy unikać wyrazów z upodobnieniami, zanikiem dźwięczności i wyrazów z głoskami, które ulegają zniekształceniom.

Ćwiczenia ogólnej sprawności manualnej zwiększają umiejętność spostrzegania i klasyfikowania dotykiem, poprawiają orientację w małej przestrzeni oraz usprawniają ręce dziecka. Dzięki tym ćwiczeniom dziecko szybciej opanowuje czynności samoobsługowe, może brać udział w coraz bardziej skomplikowanych zabawach, ma miej problemów z opanowaniem technik szkolnych, z poznawaniem otoczenia i nauczeniem się czytania i pisania brajlem. Spośród wielu ćwiczeń ogólnej sprawności manualnej można wymienić najczęściej stosowane: klasyfikowanie, segregowanie różnych przedmiotów według różnych cech, nawlekanie krążków, korali, żołędzi, przeplatanie siatki żyłką, sznurkiem, układanie wzorów z klocków, grzybków, gwoździ, modelowanie w glinie, piasku, plastelinie oraz czynności z zakresu samoobsługi (zapinanie, sznurowanie, zawiązywanie sznurowadeł, rozwiązywanie, zapinanie guzików), zakręcanie i odkręcanie nakrętek, naśladowanie ruchów prostych czynności domowych itp.

W zakres specjalnych ćwiczeń przygotowujących do nauki czytania i pisania systemem Braille’a wchodzą również ćwiczenia kształtujące dotyk, usprawniające ręce oraz podnoszące precyzję drobnych ruchów palców. Można to osiągnąć m.in. poprzez formowanie z plasteliny wąskich wałeczków, kulek, płaskich placków, figur geometrycznych, ornamentów, postaci ludzi i zwierząt itp.

Wykorzystanie urządzenia EDUBRAILLE i jego akcesoriów w ćwiczeniach przygotowujących dziecko do nauki czytania i pisania systemem Braille’a

Pismo Braille’a jest wykorzystywane w prawie niezmienionej formie od ponad dwustu lat. Stało się ono „naturalnym” pismem większości osób niewidomych, podobnie jak pismo czarnodrukowe jest „naturalnym” pismem większości osób widzących. „Naturalność” pisma Braille’a wynika z faktu, że jego podstawowe elementy (znaki zbudowane z punktów wypukłych) są pod wieloma względami idealnie dopasowane do anatomicznej budowy opuszki palca, tak samo jak gęsie pióro czy długopis są dopasowane do ręki. Rozwój wrażliwości dotykowej oraz prawidłowej percepcji ma zasadnicze znaczenie w uczeniu się podstaw brajla. Uwrażliwienie dotyku wymaga wielu ćwiczeń, różnorodnej i ciekawej stymulacji. W przypadku dzieci takie ćwiczenia powinny być łączone z zabawą.

Uwagi techniczne:

W większości ćwiczeń arkusze muszą być zamocowane w podkładkach wyposażonych w klips. Arkusze nie mogą się przesuwać, kiedy dziecko wykonuje ćwiczenie. Mniejsze arkusze wymagają podkładek pod kartkę o formacie A5, większe – A4. Przed zakupem podkładek sprawdź, czy po zamknięciu klipsa arkusz prawidłowo przylega do podkładki. Przydatne są tylko takie produkty, w których część klipsa przytrzymująca arkusz bezpośrednio przylega do powierzchni podkładki. Klips musi przytrzymywać arkusz w właściwym miejscu – pomiędzy jego górną krawędzią a napisem EDUBRAILLE. Podczas wykonywania ćwiczeń zadbaj o to, aby arkusze znajdowały się w odpowiedniej odległości od rąk dziecka. Staraj się jak najwcześniej nauczyć dziecko mocowania arkuszy w podkładkach, aby mogło tę czynność wykonywać samodzielnie.

Ćwiczenie: Poznawanie linii i figur geometrycznych połączone z kształtowaniem orientacji w małej przestrzeni.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „LINIE” i „FIGURY”.

Zamocuj arkusze w podkładkach.

W pierwszej fazie ćwiczeń, dziecko przy pomocy dotyku uczy się kształtu linii poziomych, pionowych lub ukośnych, o budowie ciągłej lub przerywanej, poznaje zaokrąglenia. W drugiej fazie poznaje kształt kwadratu, prostokątów, trójkątów, okręgu i elips. W trzeciej fazie dziecko uczy się określać położenie poszczególnych obiektów w obrębie arkusza (na górze, na dole, po prawo, po lewo, na środku, w poszczególnych rogach arkusza, itd.), a następnie położenia obiektów względem siebie. W ostatniej fazie, w zależności od możliwości dziecka, uczy się ono zliczać obiekty na arkuszach. W tym ćwiczeniu można również wykorzystywać różne pudełka, w których krawędzie ścian mają kształt kwadratu, prostokąta, trójkąta lub okręgu.

Ćwiczenie: Rozpoznawanie podobieństw i różnic.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI” i arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI”.

Manipulacja połączona z rozpoznawanie podobieństw i różnic pomiędzy arkuszami. Wybierz losowo dwa arkusze, zamocuj je w podkładkach i poproś dziecko, aby odnalazło w ich budowie elementy identyczne i różniące się. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim.

Ćwiczenie: Klasyfikowanie przedmiotów.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” i arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI”.

Manipulacja połączona z klasyfikowaniem (układaniem) arkuszy w zależności od ich budowy. Dziecko układa na osobnym stosie arkusze, w których budowie występują elementy identyczne, np. puste kwadraty (1, 2, 3, 4, 5, 6), kombinacje dwóch (12, 23, 34, 45, 56) lub trzech (123, 234, 456). Przed rozpoczęciem ćwiczenia wybierz po kilka takich arkuszy. Pomagaj dziecku podczas wykonywania ćwiczenia, np.: przytrzymaj arkusz, naprowadzaj palce wskazujące dziecka na punkty, itp. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim.

Ćwiczenie: Wodzenie palcami wskazującymi po liniach wypukłych i krawędziach.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI”.

Zamocuj arkusz w podkładce.

Dziecko wodzi palcami wskazującymi po linii wypukłej na górze arkusza, po wypukłych literach napisu EDUBRAILLE, po prostych i zaokrąglonych krawędziach dużego znaku brajlowskiego, po wypukłych cyfrach oznaczających numery punktów, po wypukłych kwadratach, które symbolizują klawisze w klawiaturze brajlowskiej. Powtórzcie ćwiczenie z innymi arkuszami. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim.

Ćwiczenie: Wodzenie palcami wskazującymi po wierszach (linijkach) tekstów brajlowskich.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI”.

Zamocuj arkusz w podkładce.

W pierwszej fazie ćwiczeń dziecko wodzi palcami wskazującymi po wierszu z odstępami, następnie po pozostałych trzech. Początkowo ruchy palców są wolne. Dziecko ćwiczy umiejętność utrzymania palców w linii znaków i umiejętność przechodzenia do kolejnych wierszy. W drugiej fazie ćwiczeń dziecko przesuwa palce po liniach znaków brajlowskich w kierunku pionowym i poziomym, za każdym razem stara się zwiększać szybkość i precyzję ruchu. Powtórzcie ćwiczenie z innymi arkuszami. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim.

Ćwiczenia: Koordynacja ruchowa rąk i palców, kształtowanie lekkiego dotyku.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusz „LINIE”.

Zamocuj arkusz w podkładce.

Dziecko, wykorzystując równoczesną pracę obydwu rąk, obserwuje dotykowo różnice w budowie arkusza w jego środkowej części. W pierwszej fazie placem wskazującym lewej ręki wodzi po linii spiralnej umieszczonej po lewej stronie arkusza, zaś placem wskazującym prawej ręki po linii spiralnej umieszczonej po prawej stronie. Wodzenie odbywa się od środka spiral na zewnątrz i odwrotnie. W drugiej fazie palcami wskazującymi wodzi po obszarze pomiędzy linami spiralnymi w taki sposób, aby ich nie dotykać. Podobne ćwiczenie wykonuje się z liniami ukośnymi. Ćwiczenie można powtarzać z wykorzystaniem pozostałych palców.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI”.

Zamocuj arkusz w podkładce.

Dziecko, wykorzystując równoczesną pracę obydwu rąk, obserwuje dotykowo różnice w budowie arkusza w jego górnych rogach. Palcami lewej ręki bada trzy znaki umieszczone w lewym rogu arkusza, zaś palcami prawej ręki trzy znaki umieszczone w prawym rogu. Powtórzcie ćwiczenie z innymi arkuszami. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim.

Ćwiczenie: Koordynacja ruchowa rąk i palców, kształtowanie lekkiego dotyku, pozycja zasadnicza.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: urządzenie EDUBRAILLE (nie włączone).

Zabawa z klawiaturą brajlowską. Dziecko wciska klawisze wykorzystując wyłącznie te palce, które są przyporządkowane do danego klawisza. Wynika to z ułożenia palców w tzw. pozycji zasadniczej, która polega na tym, że lewy palec wskazujący wciska klawisz punktu 1, lewy palec środkowy – 2, lewy palec serdeczny – 3, prawy palec wskazujący – 4, prawy palec środkowy – 5, prawy palec serdeczny – 6. Ułożenie palców na klawiaturze brajlowskiej w pozycji zasadniczej musi stać się nawykiem. Taka pozycja zapobiega powstawaniu błędów, znacząco zwiększa szybkość pisania na klawiaturze brajlowskiej i równomiernie wykorzystuje palce piszącego. Uwaga! Na tym etapie nie przekazujesz dziecku żadnych informacji o numeracji punktów w znaku brajlowskim i numeracji klawiszy. W pierwszej fazie dziecko ćwiczy wciskanie klawiszy, które są położone symetryczne względem klawisza środkowego. Są to klawisze punktów: 14, 25, 36, 1245, 2356, 1346 oraz 123456. Następnie ćwiczy wciskanie klawiszy, które nie są położone symetrycznie względem klawisza środkowego. Są to klawisze punktów: 34, 25, 16 i pozostałe. Po zapoznaniu się dziecka z klawiaturą wytłumacz mu, że zabawa polega również i na tym, aby wszystkie klawisze wciskało i puszczało równocześnie. Ponieważ urządzenie EDUBRAILLE posiada klawiaturę, która nie wymaga mocnego uderzania w klawisze, kontroluj, w jaki sposób dziecko wciska klawisze. Pamiętaj, że delikatne wciskanie klawiszy jest podstawą kształtowania lekkiego dotyku przy użyciu klawiatury urządzenia EDUBRAILLE.

Ćwiczenia: Numeracja punktów, sześciopunkt, lewa i prawa strona sześciopunktu, odstęp.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: wybrane arkusze z zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI”, urządzenie EDUBRAILLE (wyłączone lub włączone, wybrane automatyczne kopiowanie pierwszych ustawień domyślnych).

Celem tych ćwiczeń jest przybliżenie dziecku pojęcia punktu oraz podstawowych znaków brajlowskich: sześciopunktu i odstępu.

Szczegółowo, w zakres ćwiczeń wchodzą:

  • Poznanie sposobu numeracji punktów w znakach wypukłych.
  • Poznanie sposobu numeracji klawiszy w klawiaturze brajlowskiej.
  • Poznanie zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy.
  • Poznanie sposobu układania palców obu rąk na klawiaturze w pozycji zasadniczej.
  • Nabycie sprawności w posługiwaniu się klawiaturą brajlowską.
  • Polepszanie sprawności manualnej i orientacji w małej przestrzeni.
  • Stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku.
  • Stymulowanie i usprawnianie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania pierwszych ustawień domyślnych według podanego niżej sposobu. Więcej informacji znajdziesz w dokumencie: „EDUBRAILLE Podręcznik użytkownika”.

  1. Po podłączeniu zasilania wysłuchaj, jakie ustawienia są automatycznie kopiowane do urządzenia. Jeśli będą nieodpowiednie, wykonaj dalsze czynności.
  2. Wciśnij równocześnie wszystkie dolne klawisze. Jeżeli usłyszysz wypowiedź: „Wciśnięcie dolnego klawisza rozpocznie prezentację składników, albo przydzieloną mu operację”, przejdź do dalszych czynności, w przeciwnym razie powtórz czynność.
  3. Wciśnij i trzymaj DK3 (dolny klawisz 3) – „Zarządzanie ustawieniami”.
  4. Wciśnij raz GK5 (górny klawisz 5) – „Ustawienia automatycznie kopiowane do urządzenia po podłączeniu zasilania”.
  5. Wciskaj kilkakrotnie GK1 (górny klawisz 1).
  6. Po każdym wciśnięciu i puszczeniu GK1 urządzenie informuje, co zostało wybrane.
  7. Jeżeli usłyszysz wypowiedź informującą o wybraniu potrzebnych ustawień domyślnych, puść wszystkie klawisze.
  8. Wciśnij przełącznik zasilania i czekaj, aż urządzenie odłączy zasilanie.
  9. Ponownie wciśnij przełącznik zasilania.
  10. Urządzenie będzie prawidłowo przygotowane, gdy usłyszysz wypowiedź informującą o skopiowaniu odpowiednich ustawień domyślnych. W przeciwnym razie powtórz wcześniejsze czynności.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko ze sposobem numeracji punktów w znaku brajlowskim:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz arkusz zawierający znak składający się tylko z punktu nr 1.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Dziecko poznaje dotykiem budowę znaku normalnego o rozmiarze dużym, który znajduje się na środku arkusza (w pionowym prostokącie).
  5. Dziecko poznaje dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (pusty kwadrat oznacza wciśnięty klawisz). Pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy umiejscowieniem punktu w znaku a umiejscowieniem pustego kwadratu. Jeśli dziecko ma z tym wyraźne problemy, przyłóż wskazujący palec lewej ręki dziecka do kwadratu nr 1.
  6. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palec z punktu wypukłego na pusty kwadrat.
  7. Poproś dziecko, aby przyłożyło trzy środkowe palce lewej ręki (wskazujący, środkowy, serdeczny) do trzech kwadratów po lewej stronie kwadratu środkowego i trzy środkowe palce prawej ręki (wskazujący, środkowy, serdeczny) do trzech kwadratów po prawej stronie kwadratu środkowego. Podpowiedz dziecku, aby wypukłe punkty kojarzyło z pustymi kwadratami.
  8. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z kwadratów na klawisze i odwrotnie. Podpowiedz dziecku, aby puste kwadraty kojarzyło z wciśniętymi klawiszami. Jeśli dziecko ma z tym wyraźne problemy, przyłóż wskazujący palec lewej ręki dziecka do klawisza nr 1. Jeśli upewnisz się, że dziecko prawidłowo wykonuje te czynności, włącz urządzenie EDUBRAILLE.
  9. Dziecko kolejny raz ustala pozycję punktu w znaku, kładzie palce na kwadratach, przenosi na klawisze i je wciska. Pamiętaj o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej.
  10. Po puszczeniu klawiszy urządzenie prezentuje głosem numer wprowadzonego punktu. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, który punkt wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

Powyższy zestaw czynności dziecko wykonuje dla pozostałych punktów, tj.: 2, 3, 4, 5 i 6.

Pamiętaj, że grafika wypukła, symbolizująca stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (puste kwadraty oznaczają wciśnięte klawisze), służy tylko do zrozumienia zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy. Jeśli dziecko zacznie prawidłowo wskazywać klawisze po zbadaniu dotykiem punktów w znaku, może z niej nie korzystać.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko z sześciopunktem:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz arkusz zawierający znak składający się ze wszystkich punktów – sześciopunkt.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Dziecko poznaje dotykiem budowę znaku normalnego o rozmiarze dużym, który znajduje się na środku arkusza (w pionowym prostokącie).
  5. Dziecko poznaje dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (puste kwadraty oznaczają wciśnięte klawisze). Pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy umiejscowieniem punktów w znaku a umiejscowieniem pustych kwadratów. Jeśli dziecko ma z tym wyraźne problemy, przyłóż jego palce do pustych kwadratów.
  6. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z punktów wypukłych na puste kwadraty.
  7. Poproś dziecko, aby przyłożyło trzy środkowe palce lewej ręki do trzech kwadratów po lewej stronie kwadratu środkowego i trzy środkowe palce prawej ręki do trzech kwadratów po prawej stronie kwadratu środkowego. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, aby wypukłe punkty kojarzyło z pustymi kwadratami.
  8. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z kwadratów na klawisze i odwrotnie. Jeśli będzie to niezbędne przypomnij dziecku, aby puste kwadraty kojarzyło z wciśniętymi klawiszami. Jeśli upewnisz się, że dziecko prawidłowo wykonuje te czynności, włącz urządzenie EDUBRAILLE.
  9. Dziecko kolejny raz ustala pozycję punktów w znaku, kładzie palce na kwadratach, przenosi na klawisze i je wciska. Pamiętaj o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, że zabawa polega również na tym, aby wszystkie klawisze wciskało i puszczało równocześnie.
  10. Po puszczeniu klawiszy urządzenie prezentuje głosem numery wprowadzonych punktów. Jeśli urządzenie nie wymieni jakiegoś punktu, będzie to oznaczać, że nie wszystkie klawisze zostały wciśnięte. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko z lewą i prawą stroną sześciopunkta:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz arkusz zawierający znak składający się z punktów: 1, 2 i 3.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Dziecko poznaje dotykiem budowę znaku normalnego o rozmiarze dużym, który znajduje się na środku arkusza (w pionowym prostokącie).
  5. Dziecko poznaje dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (puste kwadraty oznaczają wciśnięte klawisze).
  6. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z punktów wypukłych na puste kwadraty.
  7. Poproś dziecko, aby przyłożyło trzy środkowe palce lewej ręki do trzech kwadratów po lewej stronie kwadratu środkowego i trzy środkowe palce prawej ręki do trzech kwadratów po prawej stronie kwadratu środkowego. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, aby wypukłe punkty kojarzyło z pustymi kwadratami.
  8. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z kwadratów na klawisze i odwrotnie. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, aby puste kwadraty kojarzyło z wciśniętymi klawiszami. Jeśli upewnisz się, że dziecko prawidłowo wykonuje te czynności, włącz urządzenie EDUBRAILLE.
  9. Dziecko kolejny raz ustala pozycję punktów w znaku, kładzie palce na kwadratach, przenosi na klawisze i je wciska. Pamiętaj o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, że zabawa polega również na tym, aby wszystkie klawisze wciskało i puszczało równocześnie.
  10. Po puszczeniu klawiszy urządzenie prezentuje głosem numery wprowadzonych punktów. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.
  11. Wróć do znaku na arkuszu, poproś dziecko, aby lewą ręką powtórnie zbadało umiejscowienie punktów w znaku i powiedz mu, że te punkty znajdują się po lewej stronie sześciopunktu.
  12. Wybierz arkusz zawierający znak składający się z punktów: 4, 5 i 6. Wykonuj czynności jak wyżej.
  13. Na koniec wróć do znaku na arkuszu, poproś dziecko, aby prawą ręką powtórnie zbadało umiejscowienie punktów w znaku i powiedz mu, że te punkty znajdują się po prawej stronie sześciopunktu.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko z odstępem:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz arkusz zawierający znak bez punktów.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Dziecko poznaje dotykiem budowę znaku normalnego o rozmiarze dużym, który znajduje się na środku arkusza (w pionowym prostokącie).
  5. Dziecko powinno zorientować się, że w tym znaku nie ma punktów.
  6. Dziecko poznaje dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (puste kwadraty oznaczają wciśnięte klawisze). Pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy budową znaku a pozycją pustego kwadratu.
  7. Przyłóż lewy lub prawy kciuk dziecka do środkowego klawisza. Pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy pozycją pustego kwadratu a umiejscowieniem klawisza.
  8. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palec ze znaku na pusty kwadrat, z pustego kwadratu na klawisz. Jeśli upewnisz się, że dziecko prawidłowo wykonuje te czynności, włącz urządzenie EDUBRAILLE.
  9. Dziecko kolejny raz ustala pozycję pustego kwadratu, a następnie lewym lub prawym kciukiem wciska środkowy klawisz.
  10. Po puszczeniu klawisza urządzenie prezentuje głosem: „Odstęp”.

Po zakończeniu tych ćwiczeń dziecko powinno przede wszystkim pamiętać zależność pomiędzy umiejscowieniem punktów w znaku a umiejscowieniem klawiszy, a także prawidłowo stosować pozycję zasadniczą (lewy palec wskazujący wciska klawisz punktu 1, lewy palec środkowy – 2, lewy palec serdeczny – 3, prawy palec wskazujący – 4, prawy palec środkowy – 5, prawy palec serdeczny – 6). Te umiejętności są podstawą do prawidłowego przebiegu następnych ćwiczeń.

Ćwiczenia: Budowa tekstu brajlowskiego.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: wybrane arkusze z zestawów „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” oraz „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI”, urządzenie EDUBRAILLE (wyłączone, wybrane automatyczne kopiowanie pierwszych ustawień domyślnych).

Celem tego ćwiczenia jest przybliżenie dziecku podstawowych pojęć dotyczących budowy tekstu brajlowskiego.

Szczegółowo, w zakres ćwiczeń wchodzą:

  • Poznanie znaków brajlowskich o rozmiarze średnim i standardowym.
  • Praktyczne poznanie pojęć: linia znaków, początek i koniec wiersza, odstęp miedzy wierszami (interlinia).
  • Utrwalenie znajomości pojęcia punktu, sześciopunktu, odstępu, sposobu numeracji punktów w znakach wypukłych, sposobu numeracji klawiszy w klawiaturze brajlowskiej, zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy i ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej.
  • Polepszanie sprawności manualnej i orientacji w małej przestrzeni.
  • Stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku.
  • Stymulowanie i usprawnianie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej.

Przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania pierwszych ustawień domyślnych według sposobu podanego w poprzednim ćwiczeniu.

Z zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI” wybierz arkusze używane w poprzednim ćwiczeniu.

Z zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” wybierz arkusze, które zawierają te same znaki, co arkusze z poprzedniego ćwiczenia.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko z budową tekstu brajlowskiego – średnia wielkość znaków:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz dowolny arkusz zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” (jeden z uprzednio przygotowanych do tego ćwiczenia).
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Dziecko poznaje dotykiem budowę szeregu trzech znaków znajdujących się górnych rogach arkusza (znaki o rozmiarze średnim).
  5. Dziecko omawia różnice w budowie środkowych znaków w obydwu szeregach. Uwaga! W wyjątkowej sytuacji, kiedy dziecko ma wyraźne problemy w rozpoznaniu znaków, możesz mu podsunąć arkusze zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MINI”, które zawierają te same znaki, ale o rozmiarze dużym.
  6. Dziecko poznaje dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą stan klawiszy dla wprowadzenia znaku (puste kwadraty oznaczają wciśnięte klawisze). Jeśli będzie to niezbędne, pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy umiejscowieniem punktów w środkowym znaku a umiejscowieniem pustych kwadratów.
  7. Poproś dziecko, aby kilkakrotnie przeniosło palce z kwadratów na klawisze i odwrotnie. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, aby puste kwadraty kojarzyło z wciśniętymi klawiszami. Jeśli upewnisz się, że dziecko prawidłowo wykonuje te czynności, włącz urządzenie EDUBRAILLE.
  8. Dziecko kolejny raz ustala pozycję punktów w środkowym znaku, kładzie palce na kwadratach, przenosi na klawisze i je wciska. Pamiętaj o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej. Jeśli będzie to niezbędne, przypomnij dziecku, że zabawa polega również na tym, aby wszystkie klawisze wciskało i puszczało równocześnie.
  9. Po puszczeniu klawiszy urządzenie prezentuje głosem numery wprowadzonych punktów. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

Powtórz czynności wykorzystując pozostałe arkusze przygotowane do tego ćwiczenia.

Przebieg ćwiczenia zapoznającego dziecko z budową tekstu brajlowskiego – standardowa wielkość znaków:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE wyłączone.
  2. Wybierz dowolny arkusz zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” (jeden z uprzednio przygotowanych do tego ćwiczenia).
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Poproś dziecko, aby poznało dotykiem budowę czterech wierszy (znaki o rozmiarze standardowym).
  5. Poproś dziecko, aby wodziło palcem po kolejnych wierszach. Powiedz mu, że znaki ułożone obok siebie, pomiędzy którymi mogą znajdować się odstępy, są nazywane „linią znaków” lub „wierszem znaków” (w skrócie „wierszem”).
  6. Poproś dziecko, aby przesunęło wskazujący palec na lewy skrajny znak w dowolnym wierszu. Powiedz mu, że jest to „początek wiersza”.
  7. Poproś dziecko, aby przesunęło wskazujący palec na prawy skrajny znak w dowolnym wierszu. Powiedz mu, że jest to „koniec wiersza”.
  8. Poproś dziecko, aby przesunęło wskazujący palec pomiędzy dwoma dowolnymi wierszami. Powiedz mu, że jest to „odstęp miedzy wierszami”.

Powtórz czynności wykorzystując pozostałe arkusze przygotowane do tego ćwiczenia.

Przebieg ćwiczenia – zabawa w odszukiwanie ukrytego znaku:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE włączone.
  2. Wybierz dowolny arkusz zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” (jeden z uprzednio przygotowanych do tego ćwiczenia).
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Poproś dziecko, aby poznało dotykiem budowę środkowego znaku spośród trzech znaków znajdujących się w prawym górnym rogu arkusza (znaki o rozmiarze średnim).
  5. Poproś dziecko, aby w trzech dolnych wierszach odszukało dotykiem ten sam znak. Jeśli będzie to niezbędne, pomóż dziecku w odnalezieniu znaku.
  6. Po odnalezieniu znaku poproś dziecko, aby zbadało go palcami wskazującymi lewej i prawej ręki.
  7. Poproś dziecko, aby lewy palec wskazujący trzymało tuż przy znalezionym znaku, zaś prawym palcem wskazującym kilkakrotnie zbadało różnice pomiędzy znalezionym i środkowym znakiem.
  8. Poproś dziecko, aby zastanowiło się, które kwadraty symbolizujące klawiaturę brajlowską będą puste. Jeśli będzie to niezbędne, pomóż dziecku w dostrzeżeniu związku pomiędzy umiejscowieniem punktów w znalezionym znaku a umiejscowieniem pustych kwadratów.
  9. Dziecko sprawdza dotykiem grafikę wypukłą, symbolizującą klawiaturę brajlowską, a następnie wciska odpowiednie klawisze. W razie potrzeby przypomnij dziecku o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej i równoczesnym wciskaniu i puszczaniu klawiszy.
  10. Urządzenie prezentuje głosem numery wprowadzonych punktów. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

Powtórz czynności wykorzystując pozostałe arkusze przygotowane do tego ćwiczenia.

Wykorzystanie urządzenia EDUBRAILLE i jego akcesoriów w nauce czytania i pisania systemem Braille’a.

Dla dziecka niewidomego nauczenie się czytania znaków brajlowskich jest znacznie trudniejsze niż nauczenie się ich pisania. Nauka czytania wymaga od dziecka dużego skupienia, uwagi, a przede wszystkim pomocy rodziców. Rodzice powinni poszerzać swoją wiedzę o poznawaniu dotykiem. Konieczne jest ciągłe stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku oraz rozwijanie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej u dziecka.

Ważne! W okresie przedszkolnym ręce dziecka nie powinny być obciążane nauką pisania na mechanicznej maszynie brajlowskiej, ponieważ prowadzi to do ich usztywnienia i utrudnia tzw. „lekki dotyk”. Urządzenie EDUBRAILLE posiada klawiaturę, która przy wprowadzaniu znaków nie powoduje tych szkodliwych efektów. Odpowiednie teksty i grafiki brajlowskie, potrzebne do nauki liter, zostały umieszczone na arkuszach.

Ćwiczenie: Zabawa w odszukiwanie ukrytej litery.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: wybrane arkusze z zestawów „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI”, urządzenie EDUBRAILLE (włączone, wybrane automatyczne kopiowanie drugich ustawień domyślnych).

Celem tego ćwiczenia jest wstępne zapoznanie dziecka z literami alfabetu. Na tym etapie dziecko nie musi wyuczyć się ich na pamięć.

Uwaga! Rodzice razem z dzieckiem powinni zapoznawać się się z literami brajlowskimi. Znajomość liter będzie im potrzebna w realizacji następnych ćwiczeń, umożliwi samodzielne doskonalenie procesu edukacji własnego dziecka.

Szczegółowo, w zakres ćwiczenia wchodzą:

  • Zapoznanie z literami o rozmiarze średnim i standardowym.
  • Wyjaśnienie i omówienie znaczeń wyrazów przykładowych – zwiększanie zasobu słownictwa u dziecka.
  • Wyszukiwanie poznanej głoski w wyrazie przykładowym.
  • Utrwalanie poznanych pojęć: linia znaków, początek i koniec wiersza, odstęp miedzy wierszami (interlinia).
  • Utrwalanie poznanych pojęć: punktu, sześciopunktu, odstępu, sposobu numeracji punktów w znakach wypukłych, sposobu numeracji klawiszy w klawiaturze brajlowskiej, zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy i ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej.
  • Polepszanie sprawności manualnej i orientacji w małej przestrzeni.
  • Stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku.
  • Stymulowanie i usprawnianie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania drugich ustawień domyślnych według podanego niżej sposobu. Więcej informacji znajdziesz w dokumencie: „EDUBRAILLE Znaki i skróty brajlowskie – Podręcznik użytkownika”.

  1. Po podłączeniu zasilania wysłuchaj, jakie ustawienia są automatycznie kopiowane do urządzenia. Jeśli będą nieodpowiednie, wykonaj dalsze czynności.
  2. Wciśnij równocześnie wszystkie dolne klawisze. Jeżeli usłyszysz wypowiedź: „Wciśnięcie dolnego klawisza rozpocznie prezentację składników, albo przydzieloną mu operację”, przejdź do dalszych czynności, w przeciwnym razie powtórz czynność.
  3. Wciśnij i trzymaj DK3 (dolny klawisz 3) – „Zarządzanie ustawieniami”.
  4. Wciśnij raz GK5 (górny klawisz 5) – „Ustawienia automatycznie kopiowane do urządzenia po podłączeniu zasilania”.
  5. Wciskaj kilkakrotnie GK2 (górny klawisz 2).
  6. Po każdym wciśnięciu i puszczeniu GK2 urządzenie informuje, co zostało wybrane.
  7. Jeżeli usłyszysz wypowiedź informującą o wybraniu potrzebnych ustawień domyślnych, puść wszystkie klawisze.
  8. Wciśnij przełącznik zasilania i czekaj, aż urządzenie odłączy zasilanie.
  9. Ponownie wciśnij przełącznik zasilania.
  10. Urządzenie będzie prawidłowo przygotowane, gdy usłyszysz wypowiedź informującą o skopiowaniu odpowiednich ustawień domyślnych. W przeciwnym razie powtórz wcześniejsze czynności.

Wybierz arkusze z zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” i ułóż je w grupach, według kolejności pokazanej na poniższych rysunkach. Na górze arkusza, poniżej napisu EDUBRAILLE znajduje się obszar na którym możesz zanotować numer podany w kolumnie „Kolejność”, a także inne informacje dotyczące znaku, np. nazwa litery, znaku specjalnego. Poprawnie wykonana numeracja ułatwi Ci później ponowne ułożenie arkuszy według odpowiedniej kolejności lub odszukanie potrzebnego arkusza. Uwaga! Zalecamy używanie ołówka z miękkim grafitem, aby w razie pomyłki istniała możliwość dokładnego usunięcia błędnego opisu bez uszkodzenia powierzchni arkusza.

 Zawartość kolumn

 Grupa 1 (arkusze 1 do 4)

 Grupa 2 (arkusze 5 do 9)

 Grupa 3 (arkusze 10 do 12)

 Grupa 4 (arkusze 13 do 16)

Grupa 5 (arkusze 17 do 21)

Grupa 6 (arkusze 22 do 26)

Grupa 7 (arkusze 27 do 29)

Grupa 8 (arkusze 30 do 32)

Grupa 9 (arkusz 33)

Grupa 10 (arkusze 34 do 35)

Grupa 11 (arkusze 36 do 40)

 Przebieg ćwiczenia:

Uwaga: W tym ćwiczeniu pomiń arkusze 12, 30, 31, 32 i 33 ponieważ umieszczone tam znaki nie są literami.

  1. Urządzenie EDUBRAILLE włączone.
  2. Wybierz pierwszy arkusz zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” z pierwszej grupy.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Poproś dziecko, aby poznało dotykiem budowę środkowego znaku spośród trzech znaków znajdujących się w prawym górnym rogu arkusza (znaki o rozmiarze średnim).
  5. Poproś dziecko, aby w trzech dolnych wierszach odszukało dotykiem ten sam znak. Jeśli będzie to niezbędne, pomóż dziecku w odnalezieniu znaku.
  6. Po odnalezieniu znaku, poproś dziecko, aby zbadało go palcami wskazującymi lewej i prawej ręki.
  7. Poproś dziecko, aby lewy palec wskazujący trzymało tuż przy znalezionym znaku, zaś prawym palcem wskazującym kilkakrotnie zbadało różnice pomiędzy znakami: znalezionym i środkowym.
  8. Poproś dziecko, aby zastanowiło się, które klawisze trzeba wcisnąć. Uwaga! Na tym etapie nauki dziecko powinno pamiętać zależność pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy. Jeśli dziecko ma tylko chwilowe trudności, pomóż mu w przypomnieniu sobie „o co tu chodzi”. Jeśli jednak trudności są większe, należy przerwać to ćwiczenie i wrócić do: „Ćwiczenia: Numeracja punktów, sześciopunkt, lewa i prawa strona sześciopunktu, odstęp”.
  9. Dziecko wciska odpowiednie klawisze. W razie potrzeby, przypomnij dziecku o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej i równoczesnym wciskaniu i puszczaniu klawiszy.
  10. Po puszczeniu klawiszy urządzenie prezentuje głosem: numery wprowadzonych punktów, nazwę litery lub symbolu, głoskę i wyraz przykładowy. Sprawdź czy dziecko użyło właściwych klawiszy. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.
  11. Wyjaśnij dziecku znaczenie usłyszanego wyrazu przykładowego.
  12. Poproś dziecko, aby powtórzyło usłyszany wyraz i zastanowiło się, w którym miejscu poznana głoska występuje – na początku, w środku czy na końcu wyrazu.
  13. Wspólnie z dzieckiem znajdźcie inne wyrazy w których występuje poznana głoska.
  14. W ten sam sposób dziecko zapoznaje się pozostałymi literami alfabetu.

Ćwiczenie: Odczytywanie wyrazów dotykiem i pisanie ich na klawiaturze, poznanie wybranych znaków specjalnych.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: wybrane arkusze z zestawów „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI”, arkusze rozdziału „WYRAZY” z zestawu „SYMBOLE, SKRÓTY I WYRAZY”, urządzenie EDUBRAILLE (włączone, wybrane automatyczne kopiowanie trzecich lub siódmych ustawień domyślnych).

Celem tego ćwiczenia jest doskonalenie umiejętności odczytywania wyrazów dotykiem, pisania ich na klawiaturze brajlowskiej oraz poznanie wybranych znaków specjalnych.

Szczegółowo, w zakres ćwiczenia wchodzą:

  • Utrwalanie informacji o poznanych literach – rozmiar standardowy.
  • Poznanie wybranych znaków specjalnych.
  • Doskonalenie umiejętności czytania dotykiem liter alfabetu łacińskiego w wyrazach.
  • Poznanie kierunku czytania i pisania w systemie brajla (od lewej do prawej).
  • Wyjaśnienie i omówienie znaczeń wyrazów treningowych – zwiększanie zasobu słownictwa u dziecka.
  • Doskonalenie sprawności zapisu wyrazów poprzez klawiaturę brajlowską.
  • Utrwalanie poznanych pojęć: linia znaków, początek i koniec wiersza, odstęp miedzy wierszami (interlinia).
  • Utrwalanie poznanych pojęć: punktu, sześciopunktu, odstępu, sposobu numeracji punktów w znakach wypukłych, sposobu numeracji klawiszy w klawiaturze brajlowskiej, zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy i ułożenia palców obu rąk pozycji zasadniczej.
  • Polepszanie sprawności manualnej i orientacji w małej przestrzeni.
  • Stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku.
  • Stymulowanie i usprawnianie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania trzecich ustawień domyślnych według podanego niżej sposobu. Więcej informacji znajdziesz w dokumencie: „EDUBRAILLE Znaki i skróty brajlowskie – Podręcznik użytkownika”.

  1. Po podłączeniu zasilania wysłuchaj, jakie ustawienia są automatycznie kopiowane do urządzenia. Jeśli będą nieodpowiednie, wykonaj dalsze czynności.
  2. Wciśnij równocześnie wszystkie dolne klawisze. Jeżeli usłyszysz wypowiedź: „Wciśnięcie dolnego klawisza rozpocznie prezentację składników, albo przydzieloną mu operację”, przejdź do dalszych czynności, w przeciwnym razie powtórz czynność.
  3. Wciśnij i trzymaj DK3 (dolny klawisz 3) – „Zarządzanie ustawieniami”.
  4. Wciśnij raz GK5 (górny klawisz 5) – „Ustawienia automatycznie kopiowane do urządzenia po podłączeniu zasilania”.
  5. Wciskaj kilkakrotnie GK3 (górny klawisz 3).
  6. Po każdym wciśnięciu i puszczeniu GK3 urządzenie informuje, co zostało wybrane.
  7. Jeżeli usłyszysz wypowiedź informującą o wybraniu potrzebnych ustawień domyślnych, puść wszystkie klawisze.
  8. Wciśnij przełącznik zasilania i czekaj, aż urządzenie odłączy zasilanie.
  9. Ponownie wciśnij przełącznik zasilania.
  10. Urządzenie będzie prawidłowo przygotowane, gdy usłyszysz wypowiedź informującą o skopiowaniu odpowiednich ustawień domyślnych. W przeciwnym razie powtórz wcześniejsze czynności.

Uwaga! W tym ćwiczeniu wprowadza się do urządzenia jednorazowo od jednego do kilkunastu znaków. Urządzenie nie wie, ile znaków zamierzasz wprowadzić. Aby rozpocząć prezentację zaraz po wprowadzaniu ostatniego znaku, wciśnij raz dowolny dolny klawisz. Jeśli tego nie zrobisz, urządzenie samo rozpocznie prezentację po około 10 sekundach. Czas oczekiwania możesz skrócić do 1 sekundy lub wydłużyć do 20 sekund. Więcej informacji znajdziesz w dokumencie: „EDUBRAILLE Podręcznik użytkownika”, w podrozdziale „Ustawienia domyślne – modyfikacja sposobu funkcjonowania urządzenia”.

Przebieg ćwiczenia:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE włączone.
  2. Wybierz pierwszy arkusz zestawu „ZNAKI BRAJLOWSKE – MAXI” z pierwszej grupy.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Poproś dziecko, aby w trzech dolnych wierszach odszukało dotykiem znak, którego układ punktów różni się od sąsiednich. Jeśli będzie to niezbędne, pomóż dziecku w odnalezieniu znaku.
  5. Poproś dziecko, aby zastanowiło się, które klawisze trzeba wcisnąć.
  6. Dziecko wciska odpowiednie klawisze. W razie potrzeby przypomnij dziecku o konieczności ułożenia palców obu rąk w pozycji zasadniczej i równoczesnym wciskaniu i puszczaniu klawiszy.
  7. Poproś dziecko, aby wcisnęło raz dolny klawisz. Po wykonaniu tej czynności urządzenie zaprezentuje głosem: kolejny numer ostatniego wprowadzonego znaku, jego punkty, nazwę litery lub znaku specjalnego. Sprawdź, czy dziecko użyło właściwych klawiszy. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć, które punkty wprowadziło, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.
  8. W ten sam sposób dziecko poznaje pozostałe litery lub znaki specjalne z danej grupy.
  9. W rozdziale „WYRAZY” (zestaw arkuszy: „SYMBOLE, SKRÓTY I WYRAZY”) odszukaj arkusze na których znajdują się litery lub znaki specjalne, które były poznawane w pierwszej grupie. Wiersze zawierające litery, znaki specjalne i wyrazy są umieszczone pomiędzy wierszami sześciopunktów.
  10. Zamocuj znalezione arkusze w podkładkach.
  11. Podsuń dziecku potrzebny arkusz i naprowadź wskazujące palce dziecka na wiersz w którym znajdują się litery, bądź znaki specjalne z tej grupy. Poproś dziecko, aby je odszukało. Jeśli będzie to niezbędne, pomóż mu w ich odnalezieniu.
  12. W kolejnych wierszach znajdują się wyrazy treningowe. Naprowadź wskazujące palce dziecka na wiersz z wyrazem, który będzie odczytywany. Ponieważ dziecko będzie wielokrotnie wracać do tego wyrazu, oznacz jego położenie na arkuszu jakimś przedmiotem, np. dużą gumką kreślarską. Połóż ten przedmiot powyżej wyrazu, aby nie przeszkadzał w dotykaniu. Wytłumacz dziecku, jaka jest rola tego przedmiotu.
  13. Poproś dziecko, aby odczytywało dotykiem poszczególne litery w wyrazie od strony lewej do prawej (kierunek czytania i pisania w systemie brajla) i wpisywało je przez klawiaturę. Za każdym razem, po wprowadzaniu litery, niech naciska dolny klawisz. W ten sposób zapozna się ono ze wszystkimi literami w wyrazie. Sprawdzaj, czy dziecko używa właściwych klawiszy.
  14. Czytanie i wprowadzanie każdej litery powtarzajcie kilkakrotnie.
  15. Po kilkakrotnym wysłuchaniu wszystkich liter, poproś dziecko, aby odgadło, jaki to może być wyraz.
  16. Jeśli uznasz, że dziecko w miarę dobrze pamięta układy punktów kolejnych liter wyrazu, poproś je, aby wpisało je przez klawiaturę. Po zakończeniu wprowadzania liter niech naciśnie raz dolny klawisz. Jeśli wszystkie litery wyrazu będą prawidłowo wprowadzone, to po puszczeniu dolnego klawisza urządzenie zaprezentuje wpisany wyraz.
  17. Wyjaśnij dziecku znaczenie usłyszanego wyrazu treningowego.
  18. Jeśli usłyszycie: „Urządzenie nie przechowuje definicji takiego układu znaków”, będzie to oznaczało, że przy wprowadzaniu liter został popełniony błąd. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć punkty wprowadzonych znaków, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

Uwaga! W trzecich ustawieniach domyślnych, po każdym wprowadzonym znaku, urządzenie podaje, ile znaków wprowadzono (wraz z ich punktami). Na początku ćwiczenia te informacje mogą być dziecku potrzebne, ponieważ pozwalają mu na bieżąco sprawdzać, ile wprowadziło liter (pod warunkiem, że dziecko umie liczyć) i które klawisze punktów wcisnęło. Podczas odczytywania kolejnych wyrazów obserwuj, w jaki sposób dziecko korzysta z tych informacji. Jeśli zauważysz, że dziecko bez wsłuchiwania się te wypowiedzi poprawnie rozpoznaje punkty kolejnych liter i wybiera właściwe klawisze, przerwij ćwiczenie i przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania siódmych ustawień domyślnych według podanego niżej sposobu. Więcej informacji znajdziesz w dokumencie: „EDUBRAILLE Znaki i skróty brajlowskie – Podręcznik użytkownika”.

  1. Po podłączeniu zasilania wysłuchaj, jakie ustawienia są automatycznie kopiowane do urządzenia. Jeśli będą nieodpowiednie, wykonaj dalsze czynności.
  2. Wciśnij równocześnie wszystkie dolne klawisze. Jeżeli usłyszysz wypowiedź: „Wciśnięcie dolnego klawisza rozpocznie prezentację składników, albo przydzieloną mu operację”, przejdź do dalszych czynności, w przeciwnym razie powtórz czynność.
  3. Wciśnij i trzymaj DK3 (dolny klawisz 3) – „Zarządzanie ustawieniami”.
  4. Wciśnij raz GK5 (górny klawisz 5) – „Ustawienia automatycznie kopiowane do urządzenia po podłączeniu zasilania”.
  5. Wciskaj kilkakrotnie GK7 (górny klawisz 7).
  6. Po każdym wciśnięciu i puszczeniu GK7 urządzenie informuje, co zostało wybrane.
  7. Jeżeli usłyszysz wypowiedź informującą o wybraniu potrzebnych ustawień domyślnych, puść wszystkie klawisze.
  8. Wciśnij przełącznik zasilania i czekaj, aż urządzenie odłączy zasilanie.
  9. Ponownie wciśnij przełącznik zasilania.
  10. Urządzenie będzie prawidłowo przygotowane, gdy usłyszysz wypowiedź informującą o skopiowaniu odpowiednich ustawień domyślnych. W przeciwnym razie powtórz wcześniejsze czynności.

Powtórz ćwiczenie według podanego wyżej przebiegu.

Ćwiczenie: Cyfry i liczby w praktycznym zastosowaniu.

Rodzaj wykorzystywanej pomocy dydaktycznej: arkusze rozdziału „WYRAZY” z zestawu „SYMBOLE, SKRÓTY I WYRAZY”, urządzenie EDUBRAILLE (włączone, wybrane siódme ustawienia domyślne).

Celem tego ćwiczenia jest poznanie zapisu cyfr i wybranych liczb w brajlu oraz ich zastosowania (do numeracji arkuszy).

Szczegółowo, w zakres ćwiczenia wchodzą:

  • Poznanie znaku liczby.
  • Poznanie zapisu cyfr i wybranych liczb w brajlu.
  • Poznanie sposobu numerowania arkuszy.
  • Utrwalanie informacji o poznanych literach – rozmiar standardowy.
  • Doskonalenie sprawności zapisu cyfr i liczb poprzez klawiaturę brajlowską.
  • Utrwalanie poznanych pojęć: linia znaków, początek i koniec wiersza, odstęp miedzy wierszami (interlinia).
  • Utrwalanie poznanych pojęć: punktu, sześciopunktu, odstępu, sposobu numeracji punktów w znakach wypukłych, sposobu numeracji klawiszy w klawiaturze brajlowskiej, zależności pomiędzy numeracją punktów a numeracją klawiszy i ułożenia palców obu rąk pozycji zasadniczej.
  • Polepszanie sprawności manualnej i orientacji w małej przestrzeni.
  • Stymulowanie i usprawnianie zmysłu dotyku.
  • Stymulowanie i usprawnianie pamięci słuchowej, kinestetycznej i dotykowej.

Przed rozpoczęciem ćwiczenia przygotuj urządzenie EDUBRAILLE do automatycznego kopiowania siódmych ustawień domyślnych według sposobu podanego w poprzednim ćwiczeniu.

Przebieg ćwiczenia:

  1. Urządzenie EDUBRAILLE włączone.
  2. W rozdziale „WYRAZY” (zestaw arkuszy: „SYMBOLE, SKRÓTY I WYRAZY”) odszukaj pierwszy arkusz.
  3. Zamocuj arkusz w podkładce.
  4. Podsuń dziecku znaleziony arkusz i poproś je, aby wskazującymi palcami odszukało grupę znaków umiejscowionych w jego prawym dolnym rogu.
  5. Poproś dziecko, aby odczytywało dotykiem poszczególne znaki w grupie od strony lewej do prawej (kierunek czytania i pisania w systemie brajla) i wpisywało je przez klawiaturę. Za każdym razem, po wprowadzaniu znaku, niech naciska dolny klawisz. W ten sposób zapozna się ono ze znakiem liczby i pozostałymi literami w grupie. Sprawdzaj, czy dziecko używa właściwych klawiszy.
  6. Jeśli uznasz, że dziecko w miarę dobrze pamięta układy punktów kolejnych znaków z grupy, poproś je, aby wpisało je przez klawiaturę. Po zakończeniu wprowadzania liter niech naciśnie raz dolny klawisz. Jeśli wszystkie znaki z grupy będą prawidłowo wprowadzone, to po puszczeniu dolnego klawisza urządzenie zaprezentuje cyfrę lub liczbę. Jeśli usłyszysz: „Urządzenie nie przechowuje definicji takiego układu znaków”, będzie to oznaczało, że przy wprowadzaniu znaków został popełniony błąd. Jeśli dziecko chce ponownie usłyszeć punkty wprowadzonych znaków, poproś je, aby wcisnęło dowolny dolny klawisz.

W ten sam sposób dziecko poznaje numerację pozostałych arkuszy.

Ważnym i trudnym zadaniem, którego realizację pozostawiamy rodzicom, jest ukształtowanie u dziecka pojęcia liczby naturalnej. Trzeba bowiem pamiętać, że umiejętność liczenia wcale nie musi oznaczać rozumienia pojęcia liczby. Sporo informacji na ten temat możecie Państwo znaleźć na stronach internetowych. Odnośniki do niektórych z nich zostały umieszczone w dziale „Linki”.

Kiedy dziecko będzie już miało ukształtowane pojęcie liczby, powinno powtórnie przećwiczyć zapis cyfr i liczb, a następnie spróbować układać arkusze zgodnie z ich numeracją.

Szanowni Rodzice!

Przedstawione wyżej ćwiczenia nie wyczerpują wszystkich możliwości i sposobów wykorzystania pomocy dydaktycznych EDUBRAILLE w nauce podstaw brajla  – wiele zależy od Państwa pomysłowości i bieżących potrzeb dziecka.

Główną zaletą naszych pomocy dydaktycznych jest ich duża elastyczność zastosowań podczas kolejnych etapów edukacji dziecka.

Będziemy wdzięczni za nadsyłanie uwag i opinii, które pozwolą nam na udoskonalenie ćwiczeń.

 

Zapraszamy !

Reklama